De weg van de minste weerstand, Robert Fritz

Bijdrage aan de tentoonstelling en bijbehorend boek: ‘Boeken als gids door het labyrint van het leven’, 2004

De weg van de minste weerstand is, sinds ik het als onderdeel was van mijn opleiding bedrijfseconomie heb gelezen en het tijdens colleges en practica is behandeld, in zeer korte tijd de gids in mijn leven geworden.
Het basisidee van het boek is dat energie de weg van de minste weerstand volgt. Deze weg wordt bepaald door de onderliggende structuur, en zolang deze niet verandert, zal de energie altijd weer terugvallen in de oude patronen. De enige manier om blijvend veranderingen door te voeren, of patronen blijvend te doorbreken, is deze onderliggende structuur wijzigen. En, zo stelt de schrijver Robert Fritz, wat voor energie in het algemeen geldt, gaat ook op voor het menselijk gedrag. Door hiervan gebruik te maken, kun je in grote mate de bepalende kracht in je eigen leven zijn.
Het eenvoudige taalgebruik, de praktische voorbeelden en de heldere uiteenzetting van zijn theorie maken het tot een heerlijk leesbaar boek, dat ik in één adem uitlas. Tijdens het lezen herkende ik vele van de gebruikte voorbeelden, ik kon zijn ideeën goed volgen, en het leek me allemaal erg logisch. Pas toen ik het echt op me in liet werken en de ideeën in de praktijk begon toe te passen, kreeg het boek voor mij de waarde die het nu heeft. Ik heb het inmiddels ruim zes keer gelezen en, ook al handel ik er niet altijd naar, het is zeker een beschrijving van de wijze waarop ik wil leven. Het heeft in ieder geval mijn leven op meerdere terreinen veranderd. Ik pak het boek nog regelmatig uit de kast als oppepper, om de kennis te verdiepen of als hulp bij het bepalen van richting. Elke keer dat ik het boek, of delen ervan, lees, word ik weer verbaasd, geïnspireerd en leer ik iets nieuws. Kortom, mijn gids.

ISBN De weg van de minste weerstand: 90-202498-0-0, Ankh-Hermes BV Deventer
ISBN Boeken als gids door het labyrint van het leven: 90-807390-6-5, Universiteitsbibliotheek Groningen &am

Kleren maken de man

Gisteren was ik bij de opening van een tentoonstelling in het stripmuseum in Groningen.
De eerste associatie die ik heb met strips, blijft toch kinderen. Ik weet inmiddels echt wel beter, lees zelf ook strips, ken voorbeelden die zeker niet geschikt zijn voor een jeugdig publiek en in mijn rijtje topfilms staan een paar tekenfilms. Maar dat eerste beeld blijft. Bij een museum denk ik aan kunst, aan kunstenaars; vrijgevochten en creatief. Als ik me vervolgens een kledingstijl bij de opening van een stripmuseum voorstel, denk ik aan alles, behalve aan driedelige pakken. Ik koos daarom uit mijn kast mijn favoriete ‘hippe’ kleding; een moderne spijkerbroek en een strak blauw shirt met daarop in felle witte letters “FREEWAY”.
Hoe verkeerd kon ik zitten. Donkerblauw en zwart in 3d heerste alom; er ontbrak nauwelijks een stropdas. Op zich ook wel logisch toen ik opeens onder de genodigden de burgemeester en commissaris ontwaarde. Tijdens de openingslezing werd de nadruk gelegd op de economische waarde van strips. Ik kon hierbij een glimlach niet onderdrukken; dat was nu niet direct de eerste relatie die ik had gelegd. De enige relatie die ik zag, was dat deze opening een manier is om de banden tussen Wallonië en het Noorden van Nederland te versterken. Maar diezelfde functie had evengoed de opening van een Belgisch bierfeest kunnen hebben.
Daar sta je dan, als baken in de branding. Het bijzondere was om te merken hoezeer ik mezelf mijn afwijkende kleding aantrok. Ik voelde mij hoogst ongemakkelijk, en had het gevoel dat iedereen naar mij keek. Dat mensen direct een sticker op mij plakten. Dat doe ik zelf namelijk ook… voordurend…
Door wat iemand draagt, maak ik me al snel een voorstelling van wat voor iemand ik voor me heb. Plaats ik iemand in een hokje. Vaak klopt dit ook nog redelijk; het lichtblauw overhemd domineert bij elke bank die ik binnen loop, en de wijde broeken met ‘Dickies’-shirts erboven op de skatebaan. Maar je kunt je ook vergissen…
Zelf pas ik mijn kleding zoveel mogelijk aan op de situatie, of als deze het voor mijn gevoel toelaat; op mijn humeur/bui. Soms houdt dit in dat ik een paar keer per dag van kleding wissel. Ik heb werkkleding, relaxkleding, uitgaanskleding en sinds een reis die ik heb gemaakt; backpackkleding. Er zijn extremen, er is een overlap. Maar meestal zegt de kleding die ik draag iets over mij.
En daar ging het gisteren mis. Op een gebeurtenis waar ik absoluut niet op had willen vallen, waar ik was op uitnodiging van iemand die ik net ken, en die ik zeker niet op de kast wou jagen, had ik opeens het gevoel dat ik een statement maakte, dat ik op wilde vallen. Het beeld dat ik voor mijn gevoel uitdroeg strookte niet met het gewenste. Gelukkig vloeide op den duur de drank rijkelijk, was er speciaal (Belgisch) bier dat de effecten nog enigszins versterkte, en hoe losser de mensen werden, hoe meer ik me op mijn gemak voelde. De volgende keer dat ik voor zo’n formaliteit wordt uitgenodigd, zorg ik er wel even voor dat ik van tevoren de uitnodiging in handen krijg; deze was op persoonlijke titel van de Belgische consul… Ik had het dus kunnen weten; eigen schuld…

Gedachten op de valreep van dertig

21 augustus 2005
Morgen word ik dertig. Het schijnt een pijlpaal in iemands leven te (moeten) zijn. Op dit moment zie ik het vooral als een van de 10 dagen van een korte vakantie, waarop familie en vrienden komen eten en drinken. Als een van de dagen van een festival waar een deel van mijn hart ligt; www.noorderzon.nl.
Maar wie weet voelt dit morgen heel anders… Misschien verandert er echt iets… In ieder geval vond ik het een mooi moment om even een korte beschouwing te geven op mijn leven. Vooral hoe ik momenteel tegen leven aankijk.

Ergens in mij zit nog steeds een idealist. Dat lijkt er niet uit te slaan te zijn. Ik ben een stuk genuanceerder geworden, zie zaken minder zwart-wit, maar mijn droom is nog steeds dat ik de wereld een beetje mooier wil maken. Daarbij wil mezelf blijven ontplooien en zoveel mogelijk meemaken.

Ik stel dus voordurend nieuwe doelen voor mezelf, zet me in deze te realiseren, wat op de ene manier meestal nog lukt ook, en zoek dan weer een nieuwe uitdaging. Zo leef ik van gebeurtenis naar gebeurtenis… en de tijd ertussen vult zich vanzelf. Het bijzondere is dat de dingen die mijn leven echt veranderen, meestal niet samen vallen met het realisatiemoment van deze doelen. Die momenten gaan over het algemeen voorbij zonder noemenswaardige sporen achter te laten. Maar soms gebeurt er iets dat je leven verandert, dat het volledig overhoop gooit. Deze momenten zijn bij mij niet te plannen; een gebeurtenis als het moment dat je je bul krijgt, de eerste dag van een vakantie, de terugkomst van een reis of je eerste echte baan, hebben lang niet zo’n verstrekkende invloed als het moment dat je toevallig die baan vindt waar je al lang naar op zoek was, of het moment dat je in de kroeg opeens oogcontact krijgt met de vrouw die de wereld even doet stilstaan. Of het moment dat je opeens ontdekt dat je partner iemand anders heeft. Tussen en tijdens al deze momenten door, leef je gewoon, van gebeurtenis naar gebeurtenis. Vloeit tijd heel makkelijk, je vaart als het ware op een bootje mee op de stroming. Of je nu op dit moment gelukkig bent, of helemaal niet, je helemaal kapot werkt, of de hele dag voor de tv zit; de dag vanzelf en gaat over in een nieuwe. Misschien op den duur zonder jou, of zonder dat je daarvan bewust bent. De nieuwe dag komt. De wereld draait wel door, tijd verstrijkt als vanzelf.

Tijd.
Dit is sowieso voor mij iets heel vaags. Want zelfs als jij als persoon er niet meer bent, gaat de tijd door. Voor een aantal mensen is dit zo’n moment dat het leven verandert… Het wordt een stukje van hun bagage. Maar hun leven gaat wel door. Sterker nog; zelfs als alle mensen er niet meer zijn, stop de tijd niet. Althans, er is dan niemand meer die het zo noemt, maar in mijn (misschien beperkte) voorstellingsvermogen gaat er iets door. Maar wat als alles eindigt. Dat er echt helemaal niks is…
in het bijna ondenkbare geval dat de aarde niet doordraait; deze wordt bijvoorbeeld vernietigd door de inslag van een meteoriet. Dan nog blijft het heelal bestaan. Maar het rare is, dat het mijn begripsvermogen te boven gaat wat er zou gebeuren als dit er niet meer is. Als er bijvoorbeeld een implosie is; de oerknal in revers. Dan nog gaat er iets door… en moet voor mijn gevoel de tijd blijven voortbestaan.
Mijn voorstellingsvermogen houdt dan op. Hetzelfde geldt voor het begin. Wat was er dan voor het begin? Een oplossing die ergens wel plausibel is, zou zijn dat tijd zich als het ware in een soort cirkel beweegt. The circle of time…, in aanvulling op de circle of life. Maar de praktische invulling hiervan; geen flauw idee.

En hetzelfde geldt natuurlijk voor de oneindigheid van ruimte. Waar eindigt ruimte? En wat is daarna dan? Twee oerthema’s waar de grootste denkers nooit uitgekomen zijn… en wat verwacht ik dan van mijn verstand/gevoel…

Terug naar het leven. Mijn leven. Het gemakkelijks is om gewoon te accepteren dat tijd en ruimte er gewoon zijn, en dit maar voor lief te nemen; die zijn er gewoon, hoe onbegrijpelijk dan ook. Want hiervoor geldt waarschijnlijk dat je je er heel erg druk om kunt maken, maar dat je nooit verder komt, en de tijd gewoon doorgaat. Tot het moment dat je de laatste adem uitblaast, onze enige zekerheid.
Je kunt je daarom volgens mij beter concentreren op wat je doet in de tijd tussen nu en die laatste adem. Volgens mij kun je deze tijd op vele manieren doorbrengen. Om terug te komen op de eerste opmerkingen, dat je heel goed bepaalde dingen in je leven kunt plannen, maar dat je voor een deel afhankelijk bent van bepaalde ‘onverwachte momenten’. Je kan doelen stellen, hiernaartoe leven, in sommige gevallen deze doelen realiseren en vervolgens weer opnieuw beginnen. Maar over het algemeen zullen veel dingen bepaald worden door toeval, door gebeurtenissen die je volledig niet in de hand hebt, in ieder geval waarbij naar jou idee het verband met eerdere handelingen niet te zien is. Zelf heb ik ergens het gevoel dat dingen die gebeuren op een dieper level samenhangen dan wij zien. Je bent onderdeel van een geheel. Je hebt zelf wel dingen in de hand, kunt heel veel sturen. Je leven is evenzeer afhankelijk van zaken die je zelf in de hand hebt, als van ‘het toeval’ en je weet nooit zeker waar je uitkomt.

Een gedachte die me ook regelmatig overvalt, is dat ik niet meer dan een onbeduidend schakeltje ben in het ‘organisme’ wereld. De mensheid is een van de onderdelen van het organisme, en jij, als een van de miljarden mensen, bent dus helemaal verwaarloosbaar. Misschien is dit het wel. Is het niet meer dan dit. Als ik er rationeel over nadenk kom ik daar wel op uit.

Natuurlijk heb ik ook de drang wat te willen betekenen. Maar tegelijkertijd ervaar ik regelmatig dat er meer is dan wat we waarnemen; dat er van alles is dat ik niet kan zien, waar ik niet bij kan. En ik heb ook echt het gevoel dat alles op de een of andere manier samenhangt. En daar is misschien de geruststelling; ook ik ben één van die schakeltjes. Ook mijn acties, daden; de manier waarop ik mijn leven leef, heeft invloed op het geheel.
Een nietig persoontje kan op korte termijn, of direct, misschien weinig betekenen; het zou niet meer zijn dan een luizenbeet, maar je kunt volgens mij echt niet voorzien wat bepaalde acties op de lange termijn hebben.

Dus de vraag of je niet meer bent dan een nietig radertje in het geheel lijkt me niet echt het probleem; objectief gezien ben je dat. Subjectief gezien is het niet meer dan lijfsbehoud om anders te denken, of en voor mensen om je heen beteken je wel degelijk iets. Het is maar hoe groots, hoe ruim je het bekijkt. De hoofdvraag is hoe je jezelf hierin kan berusten; dat je hooguit voor een beperkte groep mensen wat kunt betekenen, maar je echt geen ‘redder van de wereld’ bent, noch zult worden. Op dat niveau gezien ben je niet meer dan een klein, nietig, onopvallend radertje. Dat radertje moet trouwens wel goed blijven lopen!

De nietigheid accepteren
De gedachte dat je nooit weet wat voor effecten jouw acties, of de uitingen van jouw ‘zijn’, hebben, maakt het geheel een stuk lastiger. Want je kunt nooit weten of een bepaalde handeling als katalysator dient voor grootse verschuivingen, en die kunnen zowel positief, als negatief zijn. En als je dan de vervolgstap maakt, dat het dus allemaal toch niks uitmaakt, en je net zo goed slecht kunt zijn, sta je dus weer zelf voor de keuze.
Ook daarom, of misschien wel juist daarom (want wie weet voelt het daarom goed; is dat je intuïtie), denk ik dat het zin heeft om goed te leven. Daaronder versta ik: niet (te) egoïstisch, open, en proberen een balans te vinden tussen ‘oogsten en zaaien’. Wat hiervan vervolgens de daadwerkelijke consequenties zijn, kun je simpelweg niet overzien. Maar als je hiervan de gevolgen beseft, kun je de conclusie trekken dat het toch allemaal niks uitmaakt.
En dan is de keuze weer aan jou; waar kies je voor. En ik wil gewoon gelukkig zijn. En de beste manier die voor mij lijkt te werken, is door voor je gevoel ‘goed’ te leven.